Makula (Sarı Nokta) Nedir?

1- Makula (Sarı Nokta) Nedir?

Makula (sarı nokta), gözün arka kısmında yer alan retina tabakasının tam merkezinde bulunan, çapı yalnızca birkaç milimetre olan ama görmemiz için hayati öneme sahip bir bölgedir. Küçük boyutuna rağmen, görme keskinliğimizin en yüksek olduğu alanı oluşturur. Okuma, yazı yazma, yüz tanıma, renkleri ayırt etme ve ince detayları seçme gibi günlük yaşamımızın vazgeçilmez görsel işlevleri makula sayesinde gerçekleşir.

Latince “leke” anlamına gelen “macula” kelimesinden türeyen adı, mikroskop altında görülen sarımsı tonundan gelir. Bu renk, makula dokusunda doğal olarak biriken lutein ve zeaksantin gibi bitki kaynaklı pigmentlerden oluşur. Halk arasında bu nedenle “sarı nokta” ya da “sarı leke” olarak da bilinir.

2- Makulanın Görevleri

Makula, en keskin ve kaliteli görmemizin merkezidir. Bir kitabın sayfalarındaki harfleri net görebilmemiz, bir yüzü tanıyabilmemiz veya iğneden iplik geçirebilmemiz hep makulanın sağlıklı çalışmasıyla mümkündür.

Aydınlıkta görme ve karanlıkta görme, farklı süreçlerdir. Işığın yeterli olduğu ortamlarda renkleri ve ince detayları net bir şekilde algılarız. Buna karşılık karanlıkta veya loş ışıkta yalnızca siluetleri ve kaba şekilleri ayırt edebiliriz. Bu iki süreçte rol alan hücreler birbirinden farklıdır.

Makula bölgesinde iki tip görme hücresi bulunur: koni hücreleri ve çubuk hücreleri. Koni hücreleri, aydınlık ortamlarda renkli, detaylı ve yüksek çözünürlüklü görmeyi sağlar. Çubuk hücreleri ise düşük ışık koşullarında çalışarak, siyah-beyaz tonlarda daha genel hatları görmemize yardımcı olur. Böylece görme her koşulda devam eder. Makulanın en merkezinde ise görme keskinliğinin en yüksek, renklerin en canlı ve detayların en net algılandığı alan bulunur.

3- Makulanın Doğal Koruma Mekanizması

Makula, her koşulda görmeyi sürdürebilen, kompleks ve son derece hassas bir yapıya sahip özel bir sistemdir. Gün boyu aralıksız çalışır ve bu süreçte pek çok potansiyel riskle karşı karşıya kalır. Bu risklerin başında ışık ışınları gelir. Işık, görmemizi sağlayan temel unsurdur; ancak aynı zamanda yüksek enerji taşır. Uzun süre boyunca bu güçlü enerjiye maruz kalmak, makulayı oluşturan hücreler üzerinde oksidatif stres ve yapısal hasar riski oluşturabilir.

Bu nedenle makula, parlak ışığa ve mavi ışık gibi yüksek enerjili dalga boylarına karşı hassasiyeti azaltan bir “doğal filtre” sistemine sahiptir. Bu filtre, lutein ve zeaksantin pigmentlerinden oluşur. Bitki kaynaklı karotenoidler olan bu pigmentler, yüksek enerjili ışığın gözün hassas dokularına ulaşmasını sınırlayarak görsel konforun korunmasına yardımcı olur.

4- Makula ve Görme Süreci

Görme, karmaşık ama milisaniyeler içinde gerçekleşen bir süreçtir. Işık gözümüze girer, kornea ve mercek tarafından kırılıp odaklanır ve retina üzerine düşer. En net görüntünün oluştuğu bölge ise makuladır. Buraya ulaşan ışık, beraberinde görsel bilgiyi de taşır.

Makula, bu ışık enerjisini önce burada yer alan özel hücreler aracılığıyla elektrokimyasal sinyallere dönüştürür, ardından bu sinyalleri doğrudan beyne gönderir. Beyinde bu sinyaller anlamlı görüntülere çevrilir. Yani makula, yalnızca bir “iletim noktası” değil; görme sürecinin en kritik dönüşüm merkezidir.

Makulada bir bozulma meydana geldiğinde görme azalması, merkezi görememe, çizgileri eğri algılama, cisimleri olduğundan büyük veya küçük görme gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Bu değişiklikler, kitap okuyamama, araç kullanamama, yüzleri tanımakta zorlanma veya dikiş gibi ince işlerde başarısız olma gibi günlük yaşamı doğrudan etkileyen sorunlara yol açabilir.

5- Makula Sağlığını Etkileyebilecek Faktörler

Makula, çok önemli olduğu kadar hassas bir yapıdır. Sağlığını olumsuz etkileyebilecek bazı durumlar şunlardır:

• Yaşlanma – Hücrelerin doğal olarak yıpranması sonucu işlev azalabilir.
• Yoğun ışık maruziyeti – Güneş ışığı veya uzun süreli ekran kullanımı, makula üzerindeki yükü artırabilir.
• Beslenme yetersizlikleri – Lutein, zeaksantin, omega-3 gibi besin öğelerinin az alınması, makula pigmentlerinin yenilenmesini zorlaştırabilir.
• Sigara kullanımı – Damar sağlığını olumsuz etkileyerek makulaya giden oksijen ve besin akışını azaltır.
• Bazı hastalıklar – Diyabet gibi sistemik hastalıklar, makula bölgesinde sıvı birikimi veya damar sızıntısına yol açabilir.

7- Makula Sağlığını Korumak İçin

Net ve kaliteli görmeyi uzun yıllar sürdürebilmek için makula sağlığına özen göstermek önemlidir:

• Düzenli göz muayenesi yaptırın.
• Bol yeşil yapraklı sebze, renkli meyve ve omega-3 kaynağı balık gibi besinleri tüketin.
• UV korumalı güneş gözlüğü kullanın.
• Sigara içmeyin.
• Uzun süre ekran karşısında kalıyorsanız düzenli mola verin.
• Günlük beslenmeye ek olarak, makula yapısında doğal olarak bulunan lutein, zeaksantin, omega-3 yağ asitleri ve antioksidanlar içeren takviye edici gıdaları değerlendirin.

8- Bilgiye Devam Edin

Makula ve doğal pigmentler hakkında daha fazla bilgi edinmek, bu bileşiklerin göz sağlığıyla ilişkili biyolojik süreçlerde nasıl görev aldığını görmek isterseniz aşağıdaki içeriklere göz atabilirsiniz:

👉 Nasıl Görürüz?
👉 Yaşa Bağlı Maküla Dejenerasyonu (YBMD) Nedir?

Bilgi ve Kaynak Notu

Bu sayfadaki içerikler; ilgili konuda yapılmış güncel bilimsel araştırmaların yanı sıra, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, EFSA, NIH gibi kurumların yayımladığı bilimsel içerikler ve güncel mevzuatlara dayanmaktadır. Yalnızca bilgilendirme amacıyla sunulmuştur; herhangi bir hastalığı teşhis, tedavi veya önleme amacı taşımaz.

National Eye Institute (NIH/NEI).
Learn About Eye Health.
🔗 NEI Resmi Sayfa

👉 visionvita.com.tr/kaynaklar/goz-sagligi

---

VisionVita ile Bilinçli Seçim Yapın
Göz sağlığınızı desteklemek üzere formüle edilen içerikleriyle VisionVita’yı yakından inceleyin.